Przekazanie majątku do Fundacji Rodzinnej a opodatkowanie VAT

Fundacja rodzinna stanowi coraz częściej wykorzystywany instrument prawny służący zarówno efektywnemu zarządzaniu majątkiem, jak i jego sukcesji. Jednym z istotnych zagadnień podatkowych, które budzi wątpliwości wśród przedsiębiorców, jest kwestia opodatkowania podatkiem od towarów i usług (VAT) przekazania składników majątkowych na rzecz fundacji rodzinnej.

W szczególności kluczowe znaczenie ma ustalenie czy przekazanie to spełnia definicję odpłatnej dostawy towarów lub odpłatnego świadczenia usług w rozumieniu ustawy o VAT, a także, czy możliwe jest zastosowanie wyłączenia, gdy przekazywany majątek stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa (ZCP).

Przekazanie majątku a obowiązek w zakresie VAT

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT), opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Jednakże na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT wyłączone z zakresu opodatkowania tym podatkiem jest zbycie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Pojęcie „zbycia” obejmuje nie tylko sprzedaż, lecz także inne formy przeniesienia majątku, w tym darowiznę czy wniesienie wkładu niepieniężnego (aportu).

W konsekwencji, przekazanie składników majątkowych na rzecz fundacji rodzinnej będzie wyłączone z opodatkowania VAT pod warunkiem, że przekazywany majątek spełnia kryteria ZCP.

Definicja zorganizowanej części przedsiębiorstwa (ZCP)

Zgodnie z art. 2 pkt 27e ustawy o VAT, przez zorganizowaną część przedsiębiorstwa należy rozumieć wyodrębniony organizacyjnie i finansowo zespół składników materialnych i niematerialnych (w tym zobowiązań), który mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące określone zadania gospodarcze.

Ponadto, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje, że w przypadku przekazania składników majątkowych jako ZCP konieczne jest, aby przekazywany majątek stanowił całość zdolną do samodzielnego funkcjonowania, umożliwiając kontynuację prowadzonej działalności.

Kryteria uznania za ZCP na przykładzie najmu lokali

Aby wyjaśnić kryteria uznania za ZCP, posłużmy się następującym przykładem:

Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie wynajmu nieruchomości zamierza przekazać fundacji rodzinnej część swojego majątku. W skład przekazywanego majątku wchodzą m.in.:

Nieruchomości – lokale użytkowe będące przedmiotem najmu oraz inne, niewynajęte nieruchomości.
Środki trwałe – pojazdy, sprzęt komputerowy oraz inne aktywa wykorzystywane w działalności.
Środki pieniężne – przeznaczone na dalsze funkcjonowanie działalności.
Umowy i zobowiązania – prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów najmu.
Pracownicy – kontynuacja stosunku pracy z osobami obsługującymi działalność.

Jednocześnie przedsiębiorca ten postanawia zachować w swojej jednoosobowej działalności gospodarczej część składników majątkowych, np. nieruchomości gruntowe przeznaczone pod przyszłe inwestycje budowlane.

W celu ustalenia, czy przekazywany majątek może zostać uznany za ZCP, należy dokonać oceny spełniania kryteriów wskazanych w ustawie o VAT oraz orzecznictwie TSUE.

Analiza przykładowego przekazania mienia fundacji rodzinnej

Ocena czy przekazanie składników majątkowych na rzecz fundacji rodzinnej stanowi przekazanie ZCP, powinna uwzględniać następujące aspekty:

Przekazywany majątek obejmuje wszystkie elementy niezbędne do kontynuowania działalności gospodarczej w niezmienionej formie.

Zespół składników majątkowych jest wyodrębniony organizacyjnie i finansowo w ramach przedsiębiorstwa przekazującego.

Przekazany majątek może funkcjonować samodzielnie, umożliwiając fundacji rodzinnej dalsze prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie najmu nieruchomości.

Częściowe pozostawienie składników w działalności przedsiębiorcy nie wyklucza uznania przekazywanego majątku za ZCP, jeżeli zachowana zostaje zdolność do kontynuowania działalności gospodarczej.

W świetle powyższego, jeśli przekazanie majątku spełnia kryteria ZCP, czynność ta podlega wyłączeniu spod opodatkowania VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Skutki podatkowe uznania przekazywanego mienia za ZCP

W przypadku gdy przekazanie składników majątkowych spełnia warunki uznania za ZCP, skutkuje to brakiem obowiązku naliczenia podatku VAT. Oznacza to, że:

Taka darowizna składników majątkowych do fundacji rodzinnej nie podlega opodatkowaniu VAT na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Fundacja rodzinna może kontynuować działalność gospodarczą bez konieczności podejmowania dodatkowych działań w zakresie VAT, o ile sama nie podejmie czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Podsumowanie i rekomendacje

Przekazanie majątku do fundacji rodzinnej w niektórych przypadkach może skutkować powstaniem obowiązku podatkowego w zakresie VAT. Kluczowe znaczenie ma ocena, czy przekazywany majątek spełnia kryteria zorganizowanej części przedsiębiorstwa. W sytuacji, gdy warunki te są spełnione, darowizna ta podlega wyłączeniu spod opodatkowania VAT zgodnie z art. 6 pkt 1 ustawy o VAT.

Z uwagi na możliwe wątpliwości interpretacyjne oraz potencjalne konsekwencje podatkowe, przed dokonaniem przekazania majątku rekomendowane jest:

Przeprowadzenie szczegółowej analizy struktury majątkowej oraz zakresu działalności, która przekazywana jest fundacji rodzinnej.

Weryfikacja spełnienia przesłanek uznania przekazywanego majątku za ZCP.

Rozważenie wystąpienia o indywidualną interpretację podatkową w celu potwierdzenia skutków podatkowych planowanego przekazania.

Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu oraz analizie skutków podatkowych, przekazanie majątku do fundacji rodzinnej może zostać przeprowadzone w sposób optymalny, minimalizując ryzyko w zakresie VAT.