Sankcja kredytu darmowego: Wyrok TSUE w „polskiej” sprawie

Sankcja Kredytu darmowego (SKD): Wyrok TSUE w „polskiej” sprawie – sygn. C- 472/23

13 lutego 2025 r. zapadł wyczekiwany wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w polskiej sprawie dotyczącej zagadnień związanych z zastosowaniem sankcji kredytu darmowego.

Zapytanie do TSUE w sprawie sankcji kredytu darmowego

Sąd Rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy rozpoznawający powództwo o zapłatę w oparciu o zastosowanie sankcji kredytu darmowego, postanowieniem z 21 czerwca 2023 r. zwrócił się z zapytaniem do Trybunału o rozstrzygnięcie trzech kwestii:

czy w przypadku uznania niektórych postanowień umowy za nieuczciwe, co poskutkowało zawyżeniem wskaźnika rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO – całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym) w stosunku do wartości wskazanej w umowie, kredytodawca naruszył obowiązek informacyjny,

jak precyzyjne powinny być informacje przekazywane kredytobiorcy o tym jak często i w jakich wysokościach mogą następować zmiany opłat związanych z wykonywaniem umowy kredytu,

a także dokonanie oceny, czy sankcja kredytu darmowego powinna być stosowana każdorazowo w przypadku naruszenia przepisów wskazanych w ustawie o kredycie konsumenckim, niezależnie od stopnia tego naruszenia i jego faktycznego wpływu na sytuację danego konsumenta.

Odpowiedź TSUE w sprawie sankcji kredytu darmowego

Trybunał w wyroku o sygnaturze C-472/23 odpowiadając na zadane pytania orzekł, że:

w umowie kredytu bank powinien podać w sposób jasny i zwięzły RRSO obliczoną na chwilę zawarcia. Obliczenie RRSO zakłada jednak, że umowa będzie obowiązywać przez umówiony okres. W związku z tym wskazanie w umowie kredytu RRSO, która okazuje się zawyżona ze względu na fakt, że niektóre warunki tej umowy zostały następnie uznane za nieuczciwe, nie stanowi samo w sobie naruszenia obowiązku informacyjnego;

umowa powinna opisywać w sposób jasny i zrozumiały warunki zmiany opłat związanych z jej wykonaniem. Powoływanie się w umowie na wskaźniki, które dla konsumenta są trudne do zweryfikowania, może naruszać obowiązek informacyjny ciążący na kredytodawcy. Jest tak wówczas, gdy przeciętny konsument nie może sprawdzić ani zaistnienia okoliczności uzasadniających tę zmianę, ani ich wpływu na te opłaty, nie będąc w ten sposób w stanie zrozumieć zakresu swojego zobowiązania.

Naruszenie przez kredytodawcę obowiązku informacyjnego, które wpływa na zdolność konsumenta do dokonania oceny zakresu jego zobowiązania, uzasadnia pozbawienie banku prawa do odsetek i kosztów wynikających z umowy kredytu.

Trybunał potwierdził, wbrew narracji banków, że zastosowanie sankcji kredytu darmowego nie jest ograniczone tylko do „najpoważniejszych” naruszeń. Końcowo Trybunał zastrzegł, że każdorazowa weryfikacja naruszenia przepisów chroniących konsumenta należy do sądu krajowego, rozstrzygającego spór z kredytodawcą.

Tym samym konsumenci, który dostrzegą nieuczciwe postanowienia w swoich umowach, zyskali poważny argument w sporze, mogącym doprowadzić do zwrotu przez bank całości rat odsetkowych i pobocznych kosztów – w praktyce zastosowanie sankcji kredytu darmowego sprawia, że kredytobiorca musi oddać wyłącznie pożyczony kapitał kredytu.