Przeczytaj, zanim podpiszesz ugodę frankową z bankiem

Tematem cieszącym się w ostatnim czasie rosnącym zainteresowaniem Frankowiczów stały się tzw. ugody frankowe. Stanowią one coraz częściej wybierany sposób zakończenia sporu z bankiem. Co ciekawe, banki zaczęły występować z propozycjami ugodowymi nawet zanim kredytobiorca zdecydował się na podjęcie jakichkolwiek kroków prawnych, takich jak wysłanie wezwania do zapłaty lub pozwania banku w sprawie kredytu frankowego. Z czego wynika taka inicjatywa banku? Na co należy zwrócić uwagę przed podpisaniem ugody? Czy w przypadku zawarcia niekorzystnej ugody można ją jakoś kwestionować?

Na czym polega ugoda frankowa?

Zaznaczmy przede wszystkim, że ugoda stanowi rodzaj umowy. Jest to porozumienie zawierane pomiędzy kredytobiorcą a bankiem w sprawie dalszej spłaty spornego kredytu. Warto zaznaczyć, że ze względu na ogólną zasadę prawa cywilnego, tj. zasadę swobody umów, strony mogą — w granicach obowiązującego prawa — skonstruować ugodę na w zasadzie dowolnych warunkach. Konieczne jest ustalenie satysfakcjonujących warunków – kompromisu, zadowalającego zarówno kredytobiorcę, jak i bank.

Największą korzyścią dla obu stron jest szybkie rozwiązanie powstałego lub mogącego powstać w przyszłości sporu. Obserwując działania kredytobiorców frankowych, którzy w większości decydują się na dochodzenie swoich praw przed sądem, niektóre banki proponują klientom ugodę frankową, nawet jeśli jeszcze nie zostały pozwane. Mają bowiem świadomość tego, że ponad 90% spraw sądowych kończy się wygraną Frankowiczów.

Można przyjąć, że ugody frankowe są dla banków bardziej korzystne niż procesy sądowe. Dzięki stosunkowo niewielkim ustępstwom na rzecz kredytobiorcy CHF banki pozbywają się potencjalnego problemu w przyszłości.

A jakie są korzyści ugody frankowej dla kredytobiorcy? Frankowicze zwykle mogą uzyskać nieco lepsze niż dotychczas warunki wykonania umowy kredytu — najczęściej poprzez umorzenie części zadłużenia. Jednak opierając się na naszym dotychczasowym doświadczeniu, możemy stwierdzić, że ugoda frankowa może się opłacać tylko wąskiemu gronu frankowiczów. Najczęściej pozwala odzyskać jedynie niewielką część należących się im pieniędzy.

Czego dotyczy ugoda w sprawie kredytu CHF?

Zanim przejdziemy do dokładniejszego omówienia, na czym polega ugoda frankowa, przypomnijmy, że rata kredytu frankowego składa się z dwóch części: kapitałowej i odsetkowej.

Ugoda frankowa z bankiem najczęściej polega na przewalutowaniu zobowiązania na kredyt złotowy. Kredytobiorcom proponuje się przeliczenie salda kredytu (wypłaconego kapitału) pozostającego jeszcze do spłaty według niższego niż obowiązujący rynkowo kurs franka szwajcarskiego. Dzięki takiemu rozwiązaniu część zobowiązania kredytobiorcy zostaje umorzona — zmniejsza się wielkość kapitału przypadającego do spłaty.

Niekiedy banki proponują także obniżenie marży, co wpływa na zmniejszenie oprocentowania kredytu, a więc należnych odsetek. Częstym rozwiązaniem jest również oferowanie Frankowiczom dwóch wariantów oprocentowania — zmiennego lub okresowo stałego.

Warto zaznaczyć, że po przekształceniu kredytu na wariant złotowy, do obliczania oprocentowania kredytu docelowo będzie stosowany wskaźnik WIBOR, którego wysokość w ostatnich miesiącach poszybowała w górę. To z kolei skutkowało gwałtownym wzrostem raty kredytu.

Zazwyczaj nie ma też problemu, aby w ramach ugody umożliwić kredytobiorcy wcześniejszą spłatę kredytu, bez ponoszenia dodatkowych kosztów.

Projekty ugód mogą się różnić między sobą. Banki prowadzą bardzo zróżnicowaną politykę ugodową — od relatywnie korzystnych propozycji (PKO BP), poprzez bardzo nieznaczne ustępstwa (mBank), na zupełnym braku takiej możliwości kończąc (Bank BPH).

Należy zwrócić uwagę na pojawiający się w ugodach zapis dotyczący zrzeczenia się przez strony wszelkich roszczeń wynikających z wadliwej umowy kredytu. Do tego bowiem zmierza ugoda — definitywnego zakończania konfliktu pomiędzy jej stronami. Warto więc zastanowić się: czy ugoda frankowa oznacza korzyści dla kredytobiorców?

Ugoda lepsza niż proces? Niekoniecznie

W pierwszej kolejności trzeba zauważyć, że wiele ofert banków wydaje się bardzo atrakcyjnych, np. „przeliczymy twoje saldo kredytu według kursu 2,7750 PLN za 1 CHF”. Skoro dzisiejszy kurs CHF jest niemal 2 razy wyższy, to propozycja ugody jest najlepszym możliwym wyjściem, prawda? Niekoniecznie!

Przeanalizujmy tę sytuację na przykładzie jednej z ofert ugody, z którą zetknęliśmy się w czasie naszej współpracy z kredytobiorcami frankowymi:

Bank udzielił kredytu w 2008 r. na okres 360 miesięcy (30 lat) – w kwocie 250 000 zł.

Kredytobiorca wpłacił już do banku ok. 275 000 zł.

Saldo kredytu (sam kapitał!) wynosi jeszcze ok. 65 000 CHF (czyli według aktualnego średniego kursu NBP dla franka szwajcarskiego - ok. 315 000 zł).

Nawet zakładając, że kredytobiorca w dniu otrzymania tej analizy spłaciłby cały pozostały kapitał, to łącznie wpłaciłby na rzecz banku prawie 600 000 zł! W normalnych warunkach należałoby jeszcze dodać do tej kwoty należne odsetki.

Nadpłata kredytobiorcy w stosunku do wypłaconego mu kredytu wyniosłaby prawie 350 000 zł.

Tymczasem – bank zwraca się z propozycją ugody, sugerując, że może przeliczyć saldo kredytu według kursu 2,7750 PLN za 1 CHF. Kredytobiorcy pozostałoby do spłaty ok. 180 000 zł kapitału zamiast 315 000 zł.

Czy to duża korzyść? Wydaje się, że tak.

Gdy jednak podsumujemy wszystkie dotychczasowe koszty, to nawet zakładając jednorazową spłatę kredytu, bez ponoszenia dalszych odsetek — Kredytobiorca na warunkach ugody wpłaci na rzecz banku łącznie ok. 455 000 zł — a więc o 205 000 zł więcej niż pożyczył!

Należy odnotować, że propozycje banków odnoszą się do warunków spłaty kredytu tylko na przyszłość — nie dotyczą rat już spłaconych przez kredytobiorcę.

Dla porównania — uzyskanie przed sądem wyroku unieważniającego umowę kredytu powoduje, że posiadacz kredytu frankowego odzyskuje nadpłaconą kwotę kredytu wraz z odsetkami, a całe zadłużenie podlega umorzeniu. Na podanym wyżej przykładzie Frankowicz po oddaniu bankowi kwoty wypłaconego kapitału (250 000 zł) uzyskałby:

25 000 zł nadpłaty

odsetki od wpłaconej kwoty 275 000 zł (w skali 2 lat ok. 60 000 zł)

umorzenie zadłużenia na poziomie ok. 315 000 zł.

Łączna korzyść kredytobiorcy wyniesie w takim przypadku 400 000 zł!

Pamiętajmy również, że zawarcie ugody zasadniczo wyklucza możliwość późniejszego pozwania banku. Trzeba mieć to na uwadze, szczególnie w kontekście zmieniającego się orzecznictwa krajowego i unijnego (m. in. wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 r.). Jeśli na przykład sądy definitywnie odmówią bankom jakiejkolwiek formy wynagrodzenia za korzystanie z kapitału (czy też jego waloryzacji), Frankowicz po podpisaniu ugody nie będzie mógł wystąpić ze swoją sprawą do sądu. Będzie to także wykluczone, gdyby sądy zaczęły przyznawać kredytobiorcom dodatkową rekompensatę, o której TSUE wspominał w czerwcowym wyroku.

Niekorzystna ugoda z bankiem na kredyt frankowy — co dalej?

Co zrobić, jeśli po czasie zorientujesz się, że podpisana z bankiem ugoda nie jest dla Ciebie tak korzystna, jak początkowo myślałeś? Istnieje możliwość podważenia ugody — na analogicznych zasadach, jak w przypadku umów kredytu. Kredytobiorca może więc zarzucić bankowi, że:

nie zostały mu szczegółowo wyjaśnione warunki ugody,
nie miał pełnej wiedzy co do skutków ugody,
nie miał realnego wpływu na treść ugody — nie mógł negocjować jej warunków, bank obstawał przy swoich propozycjach,
bank nieprecyzyjnie poinformował go o ryzyku wystąpienia z roszczeniem o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału.

Jeśli sąd dojdzie do przekonania, że ugoda została nie została prawidłowo zawarta, może uznać ją za nieskuteczną/nieważną.

Zastanawiasz się, czy propozycja ugodowa banku jest dla Ciebie korzystna? Czy jest szansa na wynegocjowanie lepszych warunków, czy też warto spróbować swoich sił przed sądem?

A może podpisałeś już ugodę i nie wiesz, czy bank nie wprowadził Cię w błąd?

Skontaktuj się z nami – pomożemy!