Zgodnie z wyrokiem Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 04.04.2023 r. w sprawie o sygn. XV C 2769/22 należy wskazać, że w związku z nieważnością umowy zawartej przez strony wszystkie świadczenia spełnione w jej wykonaniu przez kredytobiorców na rzecz banku są świadczeniami nienależnymi i podlegają zwrotowi na podstawie art. 410 § 1 k.c.
Podobna konkluzja dotyczy prowizji od ubezpieczenia kredytu i składek na ubezpieczenie na życie, nieruchomości. Skoro, zgodnie z umową kredytową, prawnym zabezpieczeniem udzielenia kredytu było dokonanie przez kredytobiorców przelewu praw z umowy ubezpieczenia na rzecz banku, to jedynym celem ubezpieczenia było zatem dodatkowe wzmocnienie ochrony banku.
Wskazać jednak należy, że treść oświadczenia złożonego przez kredytobiorcę na wzorcu umownym banku podkreśla, że powyższe ubezpieczenia były konieczne dla zawarcia umowy kredytu.
Pomiędzy kredytobiorcą, bankiem i ubezpieczycielem powstaje trójstronne powiązanie: kredytobiorca zawarł umowę z bankiem o przystąpieniu do ubezpieczenia i uiszczał składkę na rzecz banku, bank był ubezpieczającym, który zawarł umowę z ubezpieczycielem i najczęściej płacił składkę, zaś ubezpieczyciel udzielał ochrony ubezpieczeniowej kredytobiorcy.
W związku z tym, że przyczyną zawarcia umowy przystąpienia do ubezpieczenia była — uznana za nieważną — umowa kredytu, to za nieważne należy uznać także przystąpienie do umowy ubezpieczenia będące przecież jednym z elementów tej umowy. Uiszczone przez kredytobiorcę składki stanowią zatem świadczenie nienależne względem banku, a co za tym idzie — kredytobiorca może się domagać zwrotu składek ubezpieczenia.
Zaznaczmy od razu, że nie można mówić o nieistnieniu wzbogacenia po stronie banku, gdyż bank w konsekwencji może domagać się zwrotu uiszczonych składek od ubezpieczyciela. Podstawą świadczenia banku na rzecz ubezpieczyciela było zawarcie przez kredytobiorcę umowy przystąpienia do ubezpieczenia, a w braku takiej causae nie mógł również powstać umowny obowiązek banku zapłaty składki za taką osobę (stanowisko wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie VI Wydział Cywilny sygn. akt VI C 881/21 z dnia 4.11.2021).
Cesje praw z umów ubezpieczenia to dodatkowe zabezpieczenia kredytu, a więc nieważność umowy kredytu skutkuje upadkiem także tych zabezpieczeń i zwrotem nienależnie pobranych prowizji i składek ubezpieczeniowych.
To, czy bank przekazywał uzyskane składki ubezpieczycielom jest bez większego znaczenia dla rozstrzygnięcia, skoro kredytobiorcy uiszczali je na rzecz banku.
Nie można także przyjąć, że skoro bank uiścił składki odpowiadające wysokością kosztom poniesionym przez kredytobiorcę na rzecz ubezpieczyciela, to nie pozostaje w tym zakresie bezpodstawnie wzbogacony (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18.12.2020 r. sygn. V ACa 447/20 i wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26.10.2021 r. sygn. V ACa 427/20).
Plac Powstańców Śląskich 8/3
53-314 Wrocław
tel: 71 333 90 90
mail: kancelaria@chudzikowski.pl
Kancelaria Chudzikowski S.K.A.
NIP 899-291-43-44
Pl. Powstańców Śląskich 8/3 53–314 Wrocław
Nr konta w Nest Banku 24 2530 0008 2041 1071 5731 0001