Czy mogę użyć cudzego znaku towarowego?

Pojęcie znaku towarowego

Podjęcie tematu dopuszczalności wykorzystania cudzego znaku towarowego wymaga w pierwsze kolejności wyjaśnienia, czym w ogóle jest znak towarowy. Odpowiedzi należy szukać w ustawie z dnia 30 czerwca 2000 r.- Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z art. 120 tego aktu prawnego: „Znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony”, czyli innymi słowy jest to pewne oznaczenie, które pozwala odróżnić daną usługę bądź towar konkretnego przedsiębiorcy od innych ofert dostępnych na rynku.

Znak towarowy może występować w różnych postaciach, najczęściej jako znak słowny (nazwa ,,Adidas” albo hasło ,,JUST DO IT” zarejestrowane na rzecz firmy Nike), w postaci graficznej, (m.in. logo wykorzystywane przez daną markę), bądź przestrzennej (charakterystyczny kształt tabliczek czekolady Toblerone lub butelek Coca-Cola).

Informacyjne użycie znaku towarowego

Pomyślna rejestracja znaku towarowego powoduje, że jego właściciel uzyskuje ochronę prawną na towary i usługi sygnowane danym znakiem. W pewnym uproszczeniu można uznać, że znak towarowy ma charakter monopolu, dzięki czemu takie prawo jest prawem wyłącznym i przysługuje jedynie jego właścicielowi. W myśl ogólnych zasad użycie cudzego znaku towarowego jest zakazane. Jednakże zarówno ustawodawca, jak i orzecznictwo przewidziało istoty wyjątek — w postaci informacyjnego użycia znaku towarowego.

Zgodnie z art. 156 ustawy Prawo własności przemysłowej:

„Prawo ochronne na znak towarowy nie daje uprawnionemu prawa zakazywania używania przez inne osoby w obrocie:

1) ich nazwisk lub adresu;

2) oznaczeń wskazujących w szczególności na cechy i charakterystykę towarów, ich rodzaj, ilość, jakość, przeznaczenie, pochodzenie czy datę wytworzenia lub okres przydatności;

3) zarejestrowanego oznaczenia lub oznaczenia podobnego, jeżeli jest to konieczne dla wskazania przeznaczenia towaru, zwłaszcza gdy chodzi o oferowane części zamienne, akcesoria lub usługi […]”

W jedynym z wyroków Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że „użycie znaku towarowego przez osobę trzecią, która nie jest jego właścicielem, jest niezbędne do wskazania przeznaczenia towaru sprzedawanego przez tę osobę trzecią, jeżeli stanowi to w praktyce jedyny sposób podania odbiorcom zrozumiałej i kompletnej informacji o jego przeznaczeniu w celu zachowania systemu niezakłóconej konkurencji na rynku tego towaru” (wyrok TSUE w sprawie o sygn.. C-228/03 The Gillette Company, Gillette Group Finland Oy./. LA-Laboratories Ltd Oy).

Obrazowym przykładem jest zakup znacznej części akcesoriów do telefonu, np. etui, folii ochronnej czy ładowarki. Umożliwienie kupującemu wyboru właściwego ich wariantu wymaga najczęściej wskazania przez sprzedającego konkretnego modelu telefonu, któremu dane akcesoria są dedykowane.

Podobne uwagi można odnieść do branży motoryzacyjnej. Zamieszczenie w treści oferty informacji o marce samochodu i jego modelu, czy też o określonym roczniku jest wystarczające do zidentyfikowania przez konsumenta, czy w istocie poszukuje on tego konkretnego towaru.

W tym samym wyroku TSUE uściślił, że użycie znaku towarowego jest niezgodne z uczciwymi praktykami w handlu i przemyśle, jeżeli:

1) jest dokonywane w sposób sprawiający wrażenie istnienia powiązań gospodarczych między osobą trzecią a właścicielem znaku towarowego;

2) może naruszyć wartość znaku poprzez osiągnięcie nieuzasadnionych korzyści wynikających z jego charakteru lub renomy;

3) prowadzi do dyskredytacji lub oczerniania znaku;

4) jest przedstawiane jako imitacja lub replika towaru oznaczonego znakiem towarowym przez osobę, która nie jest jego właścicielem.

Z tych powodów wykluczone jest oznaczanie własnych towarów znakiem, do którego prawa wyłączne przysługują uprawnionemu z rejestracji. Nie zmieni tego nawet zamieszczenie dodatkowego oświadczenia producenta, że dany znak został na jego towarze umieszczony wyłącznie ,,w celach informacyjnych”. Działanie takie wykracza poza licencję ustawową i może doprowadzić do wystąpienia roszczenia odszkodowawczego, a nawet narażenia się na odpowiedzialność karną.

Podsumowując, dopuszczalne jest informacyjne użycie znaku towarowego, jednak tylko wtedy, gdy odpowiada to usprawiedliwionym potrzebom używającego oraz klientów, a także gdy będzie ono zgodne z uczciwymi praktykami handlowymi.