Fundacja Rodzinna bez podatków?

Ustawa z dnia 21 stycznia 2023 r. o fundacji rodzinnej stworzyła mechanizm umożliwiający zachowanie firm rodzinnych w następnych pokoleniach, przy jednoczesnym zapewnieniu wskazanym przez fundatora beneficjentom możliwości stałego czerpania korzyści z już zgromadzonego majątku. Fundacje rodzinne zapewniają jednak dużo więcej benefitów: ustawodawca przygotował szereg podatkowych ułatwień, które skrótowo zostaną podsumowane w tym artykule.

1. Wniesienie majątku do fundacji rodzinnej

Wniesienie wkładów do fundacji rodzinnej ani po stronie fundacji, ani po stronie fundatora nie skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w zakresie podatków dochodowych (PIT i CIT), podatku od spadków i darowizn oraz podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Trzeba przyznać, że na gruncie polskiego prawa to dość rewolucyjne rozwiązanie.

Natomiast ustalenie obciążenia podatkiem od towarów i usług (VAT) podlega zasadom ogólnym i wymaga zbadania konkretnego przypadku. Na przykład, jeżeli do majątku fundacji rodzinnej wniesiemy nieruchomość, przy której nabyciu w ramach prowadzenia działalności gospodarczej odliczaliśmy VAT, może wtedy wystąpić obowiązek podatkowy. W sytuacji wniesienia nieruchomości prywatnej, od której podatek VAT nie był wcześniej odliczany to oczywiście najpewniej obowiązek podatkowy nie wystąpi, ale zalecamy analizę poszczególnych sytuacji. Wnoszenie udziałów spółek lub akcji podatkowi VAT nie podlega.

2. Opodatkowanie świadczeń

Świadczenia wypłacane beneficjentom z fundacji rodzinnej podlegają następującemu opodatkowaniu:

wypłaty z fundacji rodzinnej nie są obciążone składką zdrowotną,

wypłaty z fundacji rodzinnej nie są obciążone składkami na ubezpieczenia społeczne,

beneficjenci z podatkowej „grupy zerowej” (tj. sam fundator, jego małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, pasierbowie, rodzeństwo, ojczym i macocha) nie płacą PIT od otrzymanych świadczeń.
beneficjenci z I i II grupy podatkowej płacą 10% PIT,
dopiero w momencie wypłaty świadczeń beneficjentom fundacja rodzinna płaci 15% CIT,,
wypłaty z fundacji rodzinnej nie podlegają daninie solidarnościowej.

3. Opodatkowanie działalności gospodarczej fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna jako osoba prawna podlega co do zasady opodatkowaniu podatkiem od dochodów osób prawnych (CIT). Może ona jednak skorzystać ze zwolnienia z CIT w zakresie wskazanej przez ustawodawcę dozwolonej działalności gospodarczej. Jednocześnie pozostała działalność jest opodatkowana CIT w sankcyjnej wysokości 25%, co ma na celu ograniczenie stosowania fundacji rodzinnej jako instrumentu optymalizacji podatkowej.

Dozwolona działalność fundacji rodzinnej

Dozwolona działalność gospodarcza fundacji rodzinnej to przede wszystkim:

zbywanie mienia o ile nie zostało ono nabyte wyłącznie w celu zbycia (co można rozumieć jako próbę odwiedzenia przez ustawodawcę od prowadzenia w ramach fundacji rodzinnej działalności spekulacyjnej, np. w formie działalności flipperskiej),
najem, dzierżawa,
przystępowanie i nabywanie udziałów w spółkach, funduszach,
nabywanie i zbywanie papierów wartościowych,
udzielanie pożyczek beneficjentom, spółkom w których fundacja rodzinna posiada udziały,
prowadzenie gospodarstwa rolnego.

Bardzo korzystnym rozwiązaniem jest wprowadzenie zwolnienia z podatku od dochodów kapitałowych (tzw. podatku Belki) w zakresie dywidend otrzymywanych przez fundację rodzinną ze spółek, których jest ona właścicielem lub udziałowcem.

Fundacja rodzinna w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej może być również podatnikiem VAT (np. gdy będzie wynajmowała nieruchomości to będzie traktowana tak jak inni podatnicy).

4. Ryzyka podatkowe

Mając na względzie fakt, iż fundacja rodzinna jest nową instytucją w polskim prawie, niektóre kwestie podatkowe wyklarują się dopiero wraz z wykładnią przepisów, prowadzoną już w trakcie funkcjonowania fundacji rodzinnych, co wiąże się z pewnym ryzykiem wynikającym z niepewności co do stosowania prawa.

Pewne wątpliwości wzbudziła nowelizacja uchwalona jeszcze przed wejściem w życie ustawy o fundacji rodzinnej, wprowadzająca pojęcie tzw. „ukrytych zysków”, występujących w sytuacji, gdy w nieodpłatny sposób lub w zaniżonej cenie beneficjent otrzymuje świadczenia z fundacji rodzinnej (art. 24q ust. 1a ustawy CIT). Takie rozwiązanie miałoby zapobiegać wyprowadzaniu środków z fundacji bez opodatkowania. W świetle tego przepisu pojawiły się wątpliwości co do stanu, w którym fundator lub beneficjent sprawowaliby odpłatny zarząd fundacją, który mógłby zostać potraktowany jako ukryty zysk, nakładający na fundację rodzinną obowiązek odprowadzenia 15% CIT. Natomiast w przypadku sprawowania zarządu w formie nieodpłatnej, powstanie ryzyko powstania obowiązku zapłaty podatku od świadczeń nieodpłatnych.

Z całą pewnością należy również zwrócić uwagę na ogólną klauzulę przeciw unikaniu opodatkowania zawartą w art. 119a Ordynacji podatkowej (tzw. klauzula GAAR) – fundacja rodzinna nie może być tworzona jako wehikuł optymalizacyjny, tylko do faktycznych celów „rodzinnych”, umożliwiając prowadzenie korzystnej działalności inwestycyjnej niejako przy okazji. Trzeba bowiem pamiętać o nadrzędnym celu założenia i prowadzenia fundacji rodzinnej jakim jest gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów.

Myślisz o założeniu fundacji rodzinnej? Chcesz dowiedzieć się więcej na jej temat? Napisz do nas: kancelaria@chudzikowski.pl lub zadzwoń: 71 333 90 90.