Czy zmiany w gronie kredytobiorców to powód do obaw? Kredyt a rozwód, kredyt a śmierć bliskiej osoby, przejęcie długu.

Zdecydowana większość umów kredytowych waloryzowanych do waluty franka szwajcarskiego została zawarta w latach 2001—2009. Zazwyczaj od momentu ich zawarcia upłynęło już blisko 20 lat. W tak długim okresie w życiu kredytobiorców mogły zajść znaczące zmiany, wpływające bezpośrednio na ich zobowiązanie. Co więc jeśli w czasie wykonywania umowy kredytu kredytobiorcy-małżonkowie rozwiedli się lub też zmarł jeden z kredytobiorców? Czy wytoczenie powództwa jest nadal możliwe, a jeśli tak, to na jakich warunkach?

Pamiętaj! Żadne zmiany w gronie kredytobiorców nie zamykają możliwości pozwania banku lub dalszego postępowania sądowego. Początkowa faza procesu może wymagać od Ciebie większego zaangażowania, chociażby w postaci zdobycia dodatkowych dokumentów. Niemniej każda wadliwie skonstruowana umowa kredytu może być podważana przed sądem.

Kredyt a rozwód

Nawet po rozwodzie kredyt pozostaje problemem obojga byłych małżonków. Oboje pozostają dłużnikami banku i solidarnie odpowiadają za spłatę kredytu. Jednak jest możliwe zwolnienie z długu byłego męża lub byłej żony. Konieczne jest do tego podpisanie aneksu do umowy kredytu oraz dokonanie ewentualnego rozliczenia pomiędzy byłymi małżonkami.

Niestety banki (kredytodawcy) niechętnie przystają na takie rozwiązanie i zwykle domagają się spłaty wspólnego kredytu po rozwodzie na dotychczasowych zasadach. Zwolnienie z długu jest niekorzystne dla banków, ponieważ powoduje to uszczuplenie grona kredytobiorców, od których można egzekwować raty kredytu w wypadku powstania zaległości.

Jeżeli kredytobiorcy wniosą o podpisanie aneksu do umowy kredytowej po rozwodzie, bank zbada zdolność kredytową tego z byłych małżonków, który wyrazi chęć przejęcia kredytu. Jeżeli okaże się, że zdolność kredytowa byłego męża lub żony jest niewystarczająca, bank odmówi zwolnienia z długu drugiego kredytobiorcy.

Kredyt mieszkaniowy po rozwodzie: wspólny problem byłych małżonków

Niestety rozwód nie rozwiązuje problemu wspólnego kredytu hipotecznego. Z chwilą orzeczenia rozwodu ustaje wprawdzie wspólność majątkowa między małżonkami. W dalszej kolejności byli małżonkowie mogą dochodzić podziału majątku, obejmującego również nieruchomość sfinansowaną kredytem. Sąd w toku postępowania zajmuje się jednak wyłącznie podziałem aktywów (majątku) małżonków, a nie pasywów.

Oznacza to, że sąd nie podzieli zobowiązań, które małżonkowie zaciągnęli wspólnie w trakcie trwania małżeństwa — zatem sąd nie rozstrzygnie, kto powinien spłacać kredyt. Nadal więc każdy z byłych małżonków zobowiązany jest spłacać raty kredytu po rozwodzie. Ewentualne porozumienie między kredytobiorcami dotyczące podziału kredytu odniesie skutek tylko pomiędzy byłymi małżonkami, ale już wobec banku nie będzie się można na nie powoływać.

Na przykład:
Zobowiązanie jednego z małżonków do spłaty kredytu w zamian za tytuł do kupionego wcześniej wspólnie mieszkania nie sprawia, że drugi z małżonków przestanie być dłużnikiem banku. Aby tak się stało podpisany musi zostać aneks do umowy, powodujący przejęcie długu, na który potrzebna jest zgoda wierzyciela (banku).

Unieważnienie kredytu po rozwodzie

Najlepszym rozwiązaniem będzie osiągnięcie porozumienia między byłymi małżonkami po rozwodzie i wspólne podjęcie działań przeciwko bankowi. Choć z pewnością taka sytuacja jest niełatwa emocjonalnie, to jednak znacznie ułatwia procedurę dochodzenia przez kredytobiorców swoich praw. Warto pamiętać, że unieważnienie umowy jest korzystne dla każdego z byłych małżonków, a czasowa niedogodność może poskutkować uwolnieniem się od uciążliwego kredytu.

Jeżeli jednak konflikt między byłymi małżonkami jest na tyle duży, że porozumienie nie wchodzi w grę, istnieje szansa jedynie na wystąpienie z żądaniem zapłaty nienależnie uregulowanych rat kredytu. Natomiast nie jest to tak korzystne rozwiązanie, jak unieważnienie umowy kredytu hipotecznego po rozwodzie, bo nie przesądza wprost, że umowa kredytu przestaje wiązać. Aby móc unieważnić kredyt hipoteczny, małżonkowie muszą po rozwodzie wspólnie wystąpić z żądaniem unieważnienia umowy (ustalenia nieważności), ponieważ zachodzi między nimi tzw. współuczestnictwo konieczne.

Kredyt a śmierć kredytobiorcy

Śmierć członka rodziny zawsze jest tragedią. Niestety może ona powodować dodatkowe komplikacje, jeżeli był lub była jednym z kredytobiorców. Taka sytuacja rodzi niemal równie wiele komplikacji, co rozwód (o czym napiszemy poniżej). Możemy wyróżnić trzy rodzaje sytuacji po śmierci kredytobiorcy:

Jeżeli zmarły był jednym z kredytobiorców – małżonków, to pozostający przy życiu małżonek zobowiązany będzie do spłacenia kredytu.
Jeśli kredyt zaciągnęły wspólnie przynajmniej dwie osoby, a przynajmniej jedna z nich pozostaje przy życiu, będzie ona zobowiązana do spłacenia kredytu.
W pozostałych przypadkach zobowiązanie kredytowe wchodzi do masy spadkowej, a osoby decydujące się przyjąć spadek, stają się dłużnikami solidarnymi wraz z pierwotnymi kredytobiorcami.

Unieważnienie kredytu po śmierci kredytobiorcy

Jeśli zapadnie decyzja o wytoczeniu powództwa przeciwko bankowi, sytuacja wygląda podobnie, jak w przypadku rozwodu. Aby więc wystąpić z żądaniem o ustalenie nieważności umowy kredytowej, do sprawy trzeba włączyć wszystkich spadkobierców zmarłego kredytobiorcy wraz z pierwotnymi kredytobiorcami. Jeżeli nie jest to możliwe, istnieje szansa wytoczenia powództwa ograniczonego do żądania zwrotu nadpłaconych kwot.

A co w sytuacji, gdy śmierć kredytobiorcy nastąpiła po wytoczeniu pozwu? W takim wypadku postępowanie sądowe zostanie zawieszone do momentu przyjęcia spadku przez spadkobierców. Dopełnienie formalności prawnych i złożenie oświadczenia o przyjęciu spadku pozwoli pozostałym spadkobiercom przystąpić do procesu, który będzie się toczył dalej.

Przejęcie długu po rozwodzie — niebezpieczeństwo dla frankowiczów

Przejęcie czy przystąpienie do długu w praktyce nie zdarza się zbyt często, jako że obarcza przejmującego dług większą odpowiedzialnością. Istnieje też ryzyko niedostatecznej zdolności kredytowej na skuteczne przejęcie całego zadłużenia.

Frankowiczom zwracamy uwagę, że banki często wykorzystują przymusową sytuację i proponują niekiedy nową umowę kredytu, która spłaci dotychczasowy kredyt frankowy. Niestety na ogół jest to już umowa stricte złotowa, co może spowodować znaczne podwyższenie miesięcznej raty. Co więcej, w takiej sytuacji kredytobiorca może się pozbawić możliwości dochodzenia nieważności umowy kredytu frankowego.

Nawet jeśli kredytobiorca chce dokonać zmian w gronie kredytobiorców i posiada wystarczającą zdolność kredytową, musi jeszcze uzyskać pozytywną decyzję banku. Zmiana dłużnika jest bowiem możliwa tylko za zgodą wierzyciela.

Jeśli bank zgodził się na taką zmianę, grono kredytobiorców mogło ulec modyfikacji. Dla kredytobiorców frankowych oznacza to, że w momencie składania powództwa uwzględnia się tylko osoby, które po podpisaniu aneksu są aktualnymi kredytobiorcami. W takim przypadku sądy uznają, że były kredytobiorca nie musi uczestniczyć w sporze sądowym. Nie ma on już interesu prawnego w ustaleniu nieważności umowy, tzn. nie jest zainteresowany wynikiem procesu, skoro nie wiąże go już umowa kredytu.

Zmiany w gronie kredytobiorców — podsumowanie

Upływający czas niejednokrotnie wymusił zmiany po stronie kredytobiorców kredytu frankowego. Nie należy się jednak tego obawiać. Oprócz współdziałania frankowiczów, ważnym aspektem jest także odpowiednio skonstruowany pozew, dostosowany do indywidualnej sytuacji frankowicza. Pamiętaj, że powyżej opisane zmiany w gronie kredytobiorców nie wpływają na konstrukcję niedozwolonych zapisów umowy. Jeśli jest ona wadliwa — możesz dochodzić swoich praw przed sądem! Napisz do nas, a my omówimy Twoją sytuację, za darmo przeanalizujemy Twoją umowę kredytu frankowego i powiemy Ci, czego możesz dochodzić od banku.