Umowa kredytu frankowego nieważna!

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy wskazał, że klauzule przeliczeniowe noszą znamiona abuzywności poprzez to, że nie wskazywały prawidłowo, w jaki sposób Bank będzie ustalał kursy walut i skutkiem czego, w przeciwieństwie do Powodów, Pozwany Bank miał wyraźny wpływ na ustalenie kursu zarówno dla chwili wypłaty kredytu jak i jego spłaty. Sąd uznał, że po zawarciu umowy kredytu to Bank był w istocie jedynym podmiotem kształtującym istotne elementy umowy, w tym: wysokość kredytu wypłacanego kredytobiorcy i wysokość raty, a zatem Bank mógł dowolnie określać kwotę kredytu, jaką Powodowie będą musieli zwrócić. W ocenie Sądu takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego narusza jego istotę oraz oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 353¹ k.c.

W toku procesu nasza Kancelaria podnosiła m.in, że zawarte w umowie klauzule indeksacyjne nie zostały z Klientami ustalone indywidualnie. Ciężar dowodu w tym zakresie spoczywał na Banku i w ocenie Sądu, Pozwany Bank temu ciężarowi (wynikającemu z art. 6 k.c.) nie sprostał i nie wykazał, aby postanowienia umowy były uzgodnione indywidualnie. Sąd rozstrzygający sprawę uznał, że zawarte w umowie klauzule były jednostronnie zaimplementowane do umowy przez stosowany przez Bank wzorzec umowy, a swoboda Powodów była ograniczona jedynie do wyrażenia zgody na ofertę, która w swojej konstrukcji opierała się na ogólnych schematach i mechanizmach obowiązujących w Banku w czasie zawierania umowy.

Za podnoszonymi przez Kancelarię argumentami, Sąd Okręgowy uznał, że postanowienia indeksacyjne umowy nie zostały określone w sposób jednoznaczny – Powodowie nie byli w stanie ocenić jakie jest wynagrodzenie Banku osiągane w wyniku ustalenia kursu wymiany walut, przez co nie mogli przewidzieć ekonomicznych skutków „podjętej” przez siebie decyzji. Umowa musi przedstawiać w sposób przejrzysty konkretne działania mechanizmu, tak aby konsument był w stanie oszacować w oparciu o jednoznaczne i zrozumiałe kryteria konsekwencje ekonomiczne z niej wynikające.

W ocenie Sądu postanowienia umowne nie precyzują również sposobu ustalania kursu wymiany walut. Kurs kupna i sprzedaży waluty, po której przeliczane były kwoty kredytu i raty kapitałowo-odsetkowe, korygowane były przez ustalaną przez Bank marżę. W żadnym postanowieniu umowy nie sprecyzowano, w jaki sposób ustalana jest marża Banku, mająca wpływ na kursy walut.

W efekcie Sąd stwierdził, że Powodowie byli całkowicie uzależnieni w tej materii od jednostronnych decyzji Banku, co przeczy dobrym obyczajom oraz rażąco narusza równowagę stron stosunku obligacyjnego i interesy kredytobiorców. Dokonując oceny skutków prawnych wyeliminowania z umowy kredytu frankowego niedozwolonych klauzul umownych Sąd badał, czy:

• po wyeliminowaniu klauzuli niedozwolonej, zgodnie z przepisami krajowymi, umowa kredytu bankowego może nadal obowiązywać w pozostałym zakresie jako ta właściwa umowa określająca strony, przedmiot oraz prawa i obowiązki stron,
• po wyeliminowaniu klauzuli niedozwolonej umowa nie może dalej funkcjonować w obrocie prawnym, zwłaszcza ze względu na brak (odpadnięcie) któregoś z koniecznych składników (essentialia negotii) umowy nazwanej kredytu bankowego, co prowadzi do uznanie umowy za nieważną.

Zgodnie z orzecznictwem wypracowanym na gruncie art. 6 ust. 1 dyrektywy Rady nr 93/13 oraz argumentami podnoszonymi przez naszą Kancelarię (do których przychylił się Sąd orzekający) przy ocenie czy dana umowa kredytowa może nadal funkcjonować w obrocie po wyłączeniu abuzywnych postanowień istotne jest również ustalenie, które z rozwiązań zapewnia konsumentowi lepszą ochronę.

W niniejszej sprawie Powodowie sformułowali wyraźne stanowisko, żądając stwierdzenia nieważności umowy. Nie było zatem podstaw, by twierdzić, że stwierdzenie nieważności całej umowy naruszy interes ekonomiczny konsumentów i wyrządzi im szkodę. W ocenie Sądu zapadłe w sprawie rozstrzygnięcie musi uwzględniać wolę stron. Jednocześnie okoliczności sprawy świadczą o tym, że bez postanowień dotyczących oprocentowania kredytu, umowa nie zostałaby zawarta. W konsekwencji Sąd stwierdził, iż umowa kredytu zawarta pomiędzy stronami jest nieważna w całości.

Na skutek stwierdzenia nieważności umowy strony mogą domagać się zwrotu spełnionych przez siebie świadczeń. Ponadto kredytobiorcy będą mogli zaprzestać dokonywania spłat kolejnych rat kredytu.