Zmiany w zasadach naliczania odsetek
od 01 stycznia 2016 r.

Ustawa z dnia 09 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1830) poprzez zmiany jakie wprowadza zmierza do zwiększenia ochrony wierzycieli i dyscypliny płatniczej oraz zmniejszenia opóźnień w zapłacie zobowiązań.

Jak wskazano w uzasadnieniu w/w ustawy:

Obecnie konstrukcja obliczania odsetek — rozumianych jako wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy lub też odszkodowanie za opóźnienie w spłacie zobowiązania — jest stosunkowo prosta: zgodnie z art. 359 § 2 k.c. stosujemy odsetki ustawowe (obecnie 8%), natomiast w umowie strony mogą określić inną wysokość odsetek, jednak nie wyższą niż odsetki maksymalne (które zgodnie z art. 359 § 2¹ k.c. nie mogą przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Natomiast w przypadku opóźnienia w płatności wierzyciel może żądać od dłużnika odszkodowania w postaci odsetek obliczanych w sposób określony w art. 481 k.c.: jeśli strony nie ustaliły między sobą żadnej wartości, są to odsetki ustawowe, a jeśli określona została wyższa wartość — „wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy” (art. 481 § 2 k.c.).

Zgodnie z tekstem nowelizacji która będzie obowiązywała już od 01 stycznia 2016 r., zgodnie z art. 359 § 2 k.c.: jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Natomiast zgodnie z art. 359 § 2¹k.c.: maksymalna wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych (odsetki maksymalne).

W przypadku, gdy ze zwrotem jednego ze świadczeń będzie związane opóźnienie (gdzie zastosowanie znajduje art. 481 k.c.), a stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy. Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie).

Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż ustawodawca do znowelizowanych przepisów wprost wprowadził regułę przyjętą przy odsetkach umownych wskazującą wyraźnie, iż postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych za opóźnienie, także w przypadku dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.

Co do odsetek należnych za okres kończący się przed dniem wejścia w życie w/w ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.