Czy frankowicze mogą pozywać banki za korzystanie z kapitału? Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE w 2023
Jeszcze niedawno mogliśmy przeczytać, że do kredytobiorców frankowych banki masowo wysyłają pozwy o tak zwane wynagrodzenie za korzystanie z kapitału. Jednak głośny wyrok Trybunału sprawiedliwości z 15 czerwca 2023 r. (sprawa o sygn. akt C520/21) jednoznacznie przesądził, że banki nie mogą żądać od kredytobiorców-konsumentów wynagrodzenia za korzystanie z pożyczonych kwot.
Trybunał Sprawiedliwości UE o wynagrodzeniu banku za bezumowne korzystanie z kapitału; czy bank może wytoczyć pozew o wynagrodzenie za korzystanie kapitału?
We wcześniejszej publikacji na temat stanowiska Trybunału Sprawiedliwości UE opisaliśmy główne wnioski wynikające z wyroków TSUE z 15 czerwca 2023 r. W pierwszej kolejności twierdzenie, jakoby bankom należało się wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, jest niezgodne z celem dyrektywy 93/13. Wspomnieliśmy także, że poza zakwestionowaniem podstaw do roszczeń banków, Trybunał poruszył kilka innych kwestii. Wskazał między innymi, że kredytobiorcy frankowi mogą naliczać ustawowe odsetki za opóźnienie od momentu skutecznego wezwania banku do zapłaty, co może generować pokaźne kwoty na rzecz konsumentów.
Warto zauważyć, że podobne jest stanowisko sądów w Polsce. Jeszcze przed 15 czerwca 2023 sądy krajowe z rezerwą odnosiły się do możliwości dochodzenia przez banki jakichkolwiek kwot wykraczających poza udostępniony kapitał wraz z ewentualnymi odsetkami za opóźnienie i kwestionowały roszczenia banków. Wystarczy przywołać choćby wyrok w sprawie frankowej wydany przez Sąd Apelacyjny z Białegostoku dnia 20 lutego 2020 (sygn. akt I ACa 635/19). Sąd ten podkreślił, że uznanie argumentacji banku doprowadziłoby do „»reaktywacji« nieważnej umowy kredytowej stron w zakresie oprocentowania, co pozostawałoby w sprzeczności z koniecznością zaniechania stosowania nieuczciwego warunku, który skutkował taką sankcją oraz zapobieżenia uzyskania przez kredytodawcę z tego tytułu korzyści”.
Frankowicze i bezumowne korzystanie z kapitału przez bank. Jakie jest stanowisko sądów w sprawach o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału?
Czego mogą domagać się kredytobiorcy frankowi w przypadku unieważnienia umowy kredytu? Okazuje się, że frankowicze mogą przedstawić argumenty analogiczne do tych, na które powołują się banki. Kredytobiorcy udostępniali bankom kapitał (środki przeznaczone na spłatę comiesięcznych rat kredytu), z którego banki korzystały. Jednak ponieważ umowa kredytu od początku była nieważna, to korzystanie z tych środków przez bank nie miało podstawy prawnej. Pamiętajmy też, że pieniądze wpłacane przez kredytobiorców traciły wartość w czasie, a frankowicze nie mogli z nich w tym okresie korzystać. To ostatecznie spowodowało stratę w ich majątku.
Trybunał orzekł, że w kontekście uznania umowy kredytu hipotecznego za nieważną — ze względu na klauzule niedozwolone — prawo unijne nie stoi na przeszkodzie, by kredytobiorcy żądali od banku rekompensaty wykraczającej poza zwrot zapłaconych rat miesięcznych. Oznacza to nie tylko, że kredytobiorcy frankowi są pod ochroną prawa unijnego, ale także sami w przypadku unieważnienia wadliwej umowy kredytowej mogą wysunąć — wychodzące poza zwrot wpłaconych kwot — roszczenia przeciwko bankowi. Co więcej, frankowicze, którzy pozwą bank, mogą również skierować dodatkowe roszczenia i żądać — na przykład — odszkodowania za dyskomfort psychiczny czy stres spowodowany stosowaniem przez bank klauzul abuzywnych oraz koniecznością prowadzenia procesu sądowego.
Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z kapitału — podsumowanie (2023)
Aktualnie obawy związane z tym, że bank może wytoczyć pozew po unieważnieniu wadliwej umowy kredytowej powinny sukcesywnie maleć. Analiza prawa unijnego i przepisów krajowych dokonywana zarówno przez prawników reprezentujących frankowiczów, ale też przez sądy i Trybunał Sprawiedliwości UE nie znajduje podstaw prawnych uzasadniających pozywanie frankowiczów za bezumowne korzystanie z kapitału wypłacanego przez bank. Oznacza to, że banki nie mogą domagać się od frankowiczów żadnych innych świadczeń poza zwrotem wypłaconego kapitału.
Z drugiej strony, frankowicze mogą pozywać banki i mają prawo do unieważnienia wadliwej umowy kredytu frankowego. Mogą także kierować dodatkowe roszczenia przeciwko bankowi. Sądy krajowe zwykle przychylają się do argumentacji kancelarii, które reprezentują w sądzie kredytobiorców. Wyrok TSUE z 15 czerwca 2023 jedynie potwierdził i wzmocnił dotychczasową linię orzeczniczą.
Unieważnienie wadliwej umowy kredytowej i zwrot wpłaconych sum to nie jedyne, czego mogą domagać się frankowicze. Dodatkowe roszczenia mogą obejmować także odszkodowanie lub zadośćuczynienie za dyskomfort psychiczny, jakiego kredytobiorcy doznali w wyniku podpisania umowy kredytowej zawierającej klauzule abuzywne.
Należy również pamiętać, że tegoroczne orzeczenie TSUE otwiera kredytobiorcom drogę do dalszych działań. Frankowicz dysponujący prawomocnym wyrokiem sądu stwierdzającym o nieważności umowy kredytu, może wystąpić do banku z dodatkowymi roszczeniami o rekompensatę za bezumowne korzystanie z kapitału.
Choć do tej pory rzadko spotykaliśmy się z dalszymi krokami prawnymi frankowiczów po uzyskaniu wyroku unieważniającego umowę, orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE może stanowić impuls do kolejnej fali pozwów. Kredytobiorcy mogą domagać się zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z ich pieniędzy. Z drugiej strony środowisko bankowe uważa, że takie działanie kredytobiorców stanowiłoby nadużycie prawa. Przedstawiciele banków sugerują, że sądy powinny podchodzić do takich roszczeń z dużą ostrożnością.
Czas pokaże, jakie stanowisko zajmą w tym zakresie sądy krajowe i czy kredytobiorcy będą mieć podstawy, by — w odpowiedzi na roszczenia banków — skutecznie pozywać instytucje kredytowe o rekompensatę.
Skontaktuj się z nami
Plac Powstańców Śląskich 8/3
53-314 Wrocław
tel: 71 333 90 90
mail: kancelaria@chudzikowski.pl
Kancelaria Chudzikowski S.K.A.
NIP 899-291-43-44
Pl. Powstańców Śląskich 8/3 53–314 Wrocław
Nr konta w Nest Banku 24 2530 0008 2041 1071 5731 0001
Kancelaria Chudzikowski S.K.A. | kontakt: kancelaria@chudzikowski.pl | 2023 © all rights reserved