Czym jest akredytacja podmiotu leczniczego? Jak przebiega akredytacja placówki leczniczej?
Akredytacja podmiotu leczniczego to niezwykle złożony proces. Zarówno przygotowanie się do niego, jak i uzyskanie pozytywnej oceny wymaga sporych nakładów pracy. Jednak uzyskanie akredytacji może przynieść korzyści zarówno podmiotowi leczniczemu, jak i jego pacjentom. W tym artykule opisujemy wymagania, jakie trzeba spełnić, by uzyskać akredytację. Pokazujemy także, co daje akredytacja.
Chociaż artykuł skierowany jest do dyrektorów i pracowników podmiotów leczniczych, również pacjenci mogą znaleźć w nim przydatne informacje.
Spis treści
Czym jest akredytacja?
Najprościej rzecz ujmując, akredytacja jest potwierdzeniem kompetencji podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Według prawa jest ona potwierdzeniem spełniania przez podmiot standardów akredytacyjnych. Aby otrzymać akredytację, należy spełniać wymogi związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz z samym funkcjonowaniem placówki.
Akredytacja może zostać udzielona wszystkim podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych, w każdej — przewidzianej prawem — formie ich wykonywania np. spółkom prawa handlowego, spółkom cywilnym, samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej, jednostkom budżetowym, lekarzom, pielęgniarkom lub fizjoterapeutom wykonującym zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową, jednoosobowym działalnościom gospodarczym, fundacjom czy stowarzyszeniom a nawet jednostkom wojskowym.
Wśród podmiotów ubiegających się o akredytację możemy więc spotkać nie tylko duże publiczne lub prywatne szpitale (wojewódzkie, miejskie, specjalistyczne itp.), przychodnie, centra medyczne ale także prywatne gabinety lekarskie działające w formie jednoosobowych działalności lub rodzinnych spółek cywilnych.
Godne uwagi jest, że podczas procesu akredytacji podmiot leczniczy oceniany jest całościowo. Oznacza to, że nie można wybrać jedynie części działalności, która miałaby być oceniona. Można powiedzieć, że placówki lecznicze mają wybór — wszystko albo nic.
Dlatego właśnie, przed przystąpieniem do procesu, należy przygotować nie tylko procedury, wymaganą dokumentację organizacyjną, dokumentację medyczną czy same pomieszczenia podmiotu ale również pracowników.
Akredytacja wydawana jest przez Ministra Zdrowia w formie certyfikatu.
Jak długo ważna jest akredytacja? Co daje?
Jak wspomnieliśmy wcześniej, akredytacja jest poświadczeniem kompetencji placówki medycznej. Potwierdza więc jakość świadczonych przez podmiot usług medycznych. Dla pacjentów oznacza to, że mogą spodziewać się skutecznej opieki zdrowotnej. Jest to też informacja, że szpital (lub inny podmiot leczniczy) spełnia rygorystyczne wymagania.
Warto wspomnieć o istotnym szczególe: akredytacja wydawana jest na okres trzech lat. Jest to związane z założeniem, że ocena powinna być cykliczna oraz stymulować podmioty lecznicze do dalszego rozwoju. Warto również wspomnieć, że akredytacja CMJ nie jest akredytacją w rozumieniu ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku.
Standardy akredytacyjne
Standardy opracowuje ośrodek akredytacyjny podległy Ministrowi Zdrowia. Następnie przedstawiane są one Radzie Akredytacyjnej, w skład której wchodzi dwanaście osób. Jeżeli standardy zostaną zaakceptowane, Rada przedstawia je ministrowi właściwemu do spraw zdrowia.
Jeżeli minister zdecyduje się zatwierdzić standardy akredytacyjne, zostają one obwieszczone. Opublikowane standardy można znaleźć w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia.
Warto przy tym zauważyć, że inne standardy akredytacyjne obowiązują w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych oraz funkcjonowania szpitali, inne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, a jeszcze inne odnośnie podmiotów leczniczych wykonujących inwazyjne procedury zabiegowe i operacyjne.
Jak podmiot leczniczy może uzyskać akredytację?
Przede wszystkim należy pamiętać, że uzyskanie akredytacji nie jest konieczne, aby podmiot leczniczy mógł funkcjonować. Akredytacja jest poświadczeniem, że placówka stosuje jak najlepsze praktyki, które pozwolą na skuteczną opiekę nad pacjentem.
Ponieważ przejście przez proces akredytacji jest dobrowolne to właśnie podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych musi zgłosić chęć przejścia przez proces. W tym celu należy wystąpić do Ministra Zdrowia (za pośrednictwem ośrodka akredytacyjnego) z wnioskiem o udzielenie akredytacji.
Ile kosztuje akredytacja?
Oczywiście przeprowadzenie oceny nie jest bezpłatne. Opłatę należy wpłacić na konto bankowe ośrodka akredytacyjnego. Trzeba podkreślić, że opłata nie jest stała. Zamiast tego jest zależna czynników, które wymienimy poniżej
Opłata nie może przekroczyć piętnastokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (włącznie z wypłatami zysku w I kwartale poprzedniego roku ogłaszanego przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej „Monitor Polski”).
Zgłaszając wniosek o akredytację, należy liczyć się z następującymi kosztami przeprowadzenia oceny:
1. Podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w zakresie leczenia szpitalnego
a) powyżej 800 łóżek — piętnastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
b) od 401 do 800 łóżek — jedenastokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
c) od 201 do 400 łóżek — ośmiokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
d) od 101 do 200 łóżek — siedmiokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
e) do 100 łóżek — pięciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
2. Podmioty świadczące podstawową opiekę zdrowotną
a) powyżej 55 000 pacjentów — pięciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
b) od 27 501 do 55 000 pacjentów — czterokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
c) od 13751 do 27 500 pacjentów — trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
d) od 5 501 do 13 750 pacjentów — dwukrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
e) do 5 500 pacjentów — jednokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
3. Podmioty udzielające świadczeń z zakresu inwazyjnych procedur zabiegowych i operacyjnych
— sześciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
Co może osoba uprawniona do przeglądu akredytacyjnego?
Przesyłając wniosek o udzielenie akredytacji, należy pamiętać, że podmiot leczniczy będzie oceniony przez całokształt działania. Wiąże się to ze specjalnymi uprawnieniami nadanymi osobom przeprowadzającym przeglądy
Reprezentanci ośrodka akredytacyjnego mają prawo do:
wstępu na teren podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
wglądu do dokumentacji medycznej w sposób uniemożliwiający identyfikację pacjenta;
wglądu do innej dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia przeglądu. W szczególności mowa tu o dokumentacji dotyczącej pracowników placówki oraz struktury organizacyjnej i funkcjonowania placówki;
prowadzenia wywiadów z pracownikami placówki, a nawet z pacjentami.
Pamiętajmy, że podczas wizytacji należy zachować zasady określone w ustawie o prawach pacjenta oraz o Rzeczniku Praw Pacjenta, w tym zapewnić wgląd w dokumentację medyczną jedynie w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia przeglądu.
Harmonogram przeglądu
Procedura oceniająca jest przeprowadzana na podstawie tzw. harmonogramu przeglądu. Podmiot leczniczy powinien otrzymać harmonogram od ośrodka akredytacyjnego najpóźniej na 14 dni przed rozpoczęciem przeglądu.
W harmonogramie powinny znaleźć się terminy:
- rozpoczęcia przeglądu (termin ustalany jest w porozumieniu z podmiotem udzielającym świadczeń zdrowotnych);
wizytacji pomieszczeń podmiotu;
oceny dokumentacji medycznej i innej dokumentacji niezbędnej do przeprowadzenia przeglądu;
wywiadów z pracownikami;
wywiadów z pacjentami.
„Inna dokumentacja niezbędna do przeprowadzenia przeglądu” to dość ogólny termin. W praktyce oznacza przede wszystkim dokumenty dotyczące struktury organizacyjnej podmiotu (zgodnej z wpisem do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą) oraz jego funkcjonowania. Należy również zaliczyć do niego dokumentację dotyczącą pracowników placówki.
Punkty standardów akredytacyjnych oraz ich waga
Jak mogliśmy do tej pory zauważyć, proces oceny placówki medycznej jest złożony i wymaga sporego nakładu pracy. Sam proces oceniania również nie należy do najprostszych.
Po pierwsze, każdy standard określone ma konkretne kryteria. Zgodnie z nimi oceniany może być według jednej z dwóch skal punktowych.
1. Skala trzystopniowa:
a) 1 pkt — nie spełnia wymagań standardu;
b) 3 pkt — spełnia częściowo wymagania standardu;
c) 5 pkt — spełnia wymagania standardu
2. Skala dwustopniowa:
a) 1 pkt — nie spełnia wymagań standardu;
b) 5 pkt — spełnia wymagania standardu.
Oczywiście nie każdy aspekt działalności podmiotu leczniczego ma takie samo znaczenie dla bezpieczeństwa pacjenta i personelu. Dlatego wyznaczono podział na cztery grupy. Każdy standard zostaje przypisany do jednej z grup. Każda z czterech grup ma określoną wartość liczbową. Wartość jest tym większa, im ważniejszy jest dany standard. Jest to tak zwana waga standardu.
Przepisy prawa wskazują następujące wagi:
- 1,0 — dla standardów akredytacyjnych istotnych dla bezpieczeństwa pacjenta i personelu;
- 0,75 — dla standardów istotnych dla bezpieczeństwa pacjenta i personelu, ale trudnych do wprowadzenia z uwagi na konieczność istotnych zmian organizacyjnych lub konieczność nakładów finansowych;
- 0,5 — dla standardów związanych z opisem procedur i postępowania;
- 0,25 — dla standardów niemających istotnego wpływu na bezpieczeństwo pacjenta i personelu.
Ocenę standardu akredytacyjnego otrzymamy mnożąc otrzymane punkty przez wagę standardu. Następnie należy zsumować wszystkie oceny standardów akredytacyjnych. Akredytację przyznaje się, jeżeli placówka zdobędzie co najmniej 75% wszystkich możliwych do uzyskania punktów.
Co podlega ocenie podczas przeglądu akredytacyjnego?
Elementy podlegające ocenie mogą różnić się zależnie od rodzaju podmiotu leczniczego (np. inne będą w szpitalach a inne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej). Poniżej przedstawiamy przykładowe zagadnienia podlegające ocenie w szpitalach starających się o akredytację.
1. Osoby zatrudnione w szpitalu znają prawa pacjenta
Każdy pracownik szpitala mający kontakt z chorymi powinien zostać zapoznany z prawami pacjenta. Ponadto, tematyka praw pacjenta powinna być elementem regularnych spotkań kadry lekarskiej i pielęgniarskiej.
Sprawdzenie:
- przegląd dokumentacji szpitala
- wywiad z personelem
Punktowanie:
5 — Wszyscy mający kontakt z chorymi zatrudnieni znają prawa pacjenta.
3 — Większość mających kontakt z chorymi zatrudnionych zna prawa pacjenta.
1 — Nieliczni mający kontakt z chorymi zatrudnieni znają prawa pacjenta.
2. Pacjenci wyrażają świadomą zgodę na przeprowadzenie znieczulenia
Pacjent powinien być poinformowany o ryzyku związanym z proponowanym rodzajem znieczulenia. Powinien być także poinformowany o alternatywnych sposobach postępowania. Na formularzu zgody wymagany jest podpis pacjenta i lekarza anestezjologa udzielającego informacji oraz data
Sprawdzenie:
- przegląd dokumentacji medycznej
Punktowanie:
5 — 100% dokumentacji medycznej zawiera potwierdzenie, że pacjent wyraził zgodę na znieczulenie.
1 — Poniżej 100% dokumentacji medycznej zawiera potwierdzenie, że pacjent wyraził zgodę na znieczulenie.
3. Pacjenci mają możliwość opieki duszpasterskiej
Szpital powinien zapewnić pacjentom możliwość realizacji potrzeb religijnych i dostęp do opieki duszpasterskiej. Warto zaznaczyć, że szpital powinien zapewnić dostęp do duszpasterzy także przedstawicielom mniejszości religijnych.
Oznacza to m.in. ustalenie i aktualizowanie spisu telefonów kontaktowych duszpasterzy. Aktualny spis powinien znajdować się w oddziałach szpitalnych. Szpital powinien także zapewnić pacjentom miejsce modlitewne.
Sprawdzenie:
- przegląd dokumentacji szpitala
- wywiad z personelem
- wywiad z pacjentami
Punktowanie:
5 — Pacjenci wyznania dominującego na danym terenie oraz więcej niż dwóch mniejszości wyznaniowych mają możliwość korzystania z opieki duszpasterskiej.
3 — Możliwość korzystania z opieki duszpasterskiej jest ograniczona do wyznania dominującego i dwóch mniejszości wyznaniowych na danym terenie.
1 — Tylko pacjenci wyznania dominującego mają możliwość korzystania z opieki duszpasterskiej.
4. Szpital zapewnia możliwość porozumiewania się z pacjentami obcojęzycznymi
Szpital powinien określić tryb i sposób porozumiewania się z pacjentami obcojęzycznymi. Ważne jest, aby możliwość kontaktu z osobami, które nie mówią w języku polskim, była zapewniona przez 24 godziny na dobę. Szpital powinien jasno określić osoby odpowiedzialne za realizację takiej komunikacji.
Sprawdzenie:
- przegląd dokumentacji szpitala
- wywiad z personelem
Punktowanie:
5 — W szpitalu zapewniono możliwość porozumiewania się z pacjentami w kilku językach obcych.
3 — W szpitalu zapewniono możliwość porozumiewania się z pacjentami w języku angielskim.
1 — W szpitalu nie zapewniono możliwości porozumiewania się z pacjentami obcojęzycznymi.
5. Szpital ma zdefiniowaną misję
Wszyscy zatrudnieni w szpitalu powinni wiedzieć, czemu służy praca w placówce. Powinni także znać podstawowe cele szpitala, w którym są zatrudnieni.
Sprawdzenie:
- przegląd dokumentacji szpitala
- wywiad z kierownictwem
- wywiad z personelem
Punktowanie:
5 — Misja szpitala jest znana wszystkim zatrudnionym.
3 — Misja szpitala jest znana większości zatrudnionych.
1 — Misja szpitala jest znana niewielu zatrudnionym.
Co się dzieje po przeglądzie akredytacyjnym podmiotu wykonującego działalność leczniczą?
Z przeglądu akredytacyjnego sporządzany jest raport. Jest on udostępniany podmiotowi udzielającemu świadczeń zdrowotnych niezwłocznie po sporządzeniu. Podmiot leczniczy ma od tego momentu 14 dni na wniesienie ewentualnych zastrzeżeń.
Jeżeli ośrodek akredytacyjny uwzględni poprawki zgłoszone przez placówkę leczniczą, w raporcie dokonuje się poprawek. Jednak jeśli zastrzeżenia zostaną odrzucone, zostają dołączone do raportu wraz ze stanowiskiem ośrodka akredytacyjnego. Dopiero wtedy raport zostaje przekazany Radzie Akredytacyjnej.
Rada dokonuje oceny punktowej na podstawie dostarczonych dokumentów. Właśnie na tym etapie sprawdzane jest czy i w jakim stopniu poszczególne standardy akredytacyjne zostały spełnione. Po dokonaniu oceny Rada przedstawia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia rekomendację w zakresie udzielenia lub odmowy udzielenia akredytacji.
Jeżeli podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych otrzyma odmowę udzielenia akredytacji, może wnieść sprzeciw. Sprzeciw należy wnieść do ministra właściwego do spraw zdrowia w terminie 14 dni od otrzymania odmowy.
Jeżeli minister uzna sprzeciw za zasadny, udzieli akredytacji. W przeciwnym razie, co oczywiste, odmówi. Warto zaznaczyć, że w tym wypadku odmowa udzielenia akredytacji jest ostateczna.
Akredytacja podmiotu leczniczego — czy warto?
Podsumowując, możemy zauważyć że procedura akredytacyjna jest dalece sformalizowana. Jest także rygorystyczna, więc nie jest łatwo przez nią przejść. Choć trudności związane z procedurą akredytacyjną mogą zniechęcać, warto jednak poważnie rozważyć ten krok.
Przejście przez proces akredytacji może poprawić bezpieczeństwo prawne podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych. Pomaga uregulować i uporządkować aspekty formalno-prawne. I w końcu — poprawia bezpieczeństwo i zadowolenie pacjentów.
Na marginesie jedynie zauważyć należy, że w dniu 5 września 2022 roku został skierowany do komitetu stałego Rady Ministrów projekt ustawy o jakości w opiece zdrowotnej i bezpieczeństwie pacjenta. Co istotne, projekt zakłada m.in. likwidację z dniem 31 grudnia 2022 roku Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. Jego rolę miałby przejąć Narodowy Fundusz Zdrowia, co budzi uzasadnione wątpliwości chociażby w zakresie konfliktu interesów w sytuacjach, w których NFZ jest płatnikiem.
Projekt przewiduje bowiem niejako dwie formy oceny jakości:
1. akredytację tj. dobrowolny system zewnętrznej oceny jakości opieki zdrowotnej i bezpieczeństwa pacjenta, mający na celu potwierdzenie spełniania standardów akredytacyjnych przez podmiot wykonujący działalność leczniczą;
2. autoryzację — obligatoryjny system oceny podmiotów wykonujących działalność leczniczą, finansowanych ze środków publicznych, spełniania wymagań określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 31d ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Kwestie prawne związane z prowadzeniem podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych są tak ważne, jak skomplikowane. Dlatego nasi doświadczeni specjaliści z zakresu prawa medycznego oferują pomoc prawną podmiotom leczniczym. Zapraszamy do kontaktu mailowego kancelaria@chudzikowski.pl lub telefonicznego: 71 333 90 90.
Skontaktuj się z nami
Plac Powstańców Śląskich 8/3
53-314 Wrocław
tel: 71 333 90 90
mail: kancelaria@chudzikowski.pl
Kancelaria Chudzikowski S.K.A.
NIP 899-291-43-44
Pl. Powstańców Śląskich 8/3 53–314 Wrocław
Nr konta w Nest Banku 24 2530 0008 2041 1071 5731 0001
Kancelaria Chudzikowski S.K.A. | kontakt: kancelaria@chudzikowski.pl | 2023 © all rights reserved