Kiedy członek zarządu spółki z o.o. nie odpowiada za zobowiązania na podstawie art. 299 k.s.h?
Każda osoba wchodząca w skład zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest zobowiązana do prowadzenia jej spraw w sposób należyty. W momencie, kiedy spółka traci płynność finansową, a wierzyciel nie jest w stanie się zaspokoić z jej majątku, wówczas za jej zobowiązania odpowiadają członkowie zarządu spółki całym swoim majątkiem na podstawie art. 299 kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.). Istnieje natomiast możliwość, aby członek zarządu uniknął odpowiedzialności i uchylił się od obowiązku zapłaty.
Co zwalnia członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki?
Artykuł 299 § 2 k.s.h. wskazuje wprost sytuacje, w których członek zarządu może uchylić się od obowiązku zapłaty na rzecz wierzyciela spółki. Jest to przede wszystkim wykazanie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzenie układu – z takim zastrzeżeniem, że powinno to nastąpić „we właściwym czasie”. Ewentualnie członek zarządu może dążyć do wykazania, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy albo że pomimo braku wniosku o ogłoszenie upadłości, niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu, wierzyciel nie poniósł szkody.
Złożenie we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o upadłość
Przytoczone pojęcie „właściwego czasu” należy rozumieć jako czas właściwy do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Ustawa Prawo Upadłościowe wskazuje na termin 30 dni od momentu, w którym wystąpiły przesłanki do ogłoszenia upadłości, czyli nastąpiła niewypłacalność, rozumiana jako utrata zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań przez spółkę. Wspomniana ustawa wprowadza domniemania, zgodnie z którymi niewypłacalność występuje w przypadku, gdy opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych trwa dłużej niż 3 miesiące, a także gdy przez okres przekraczający 24 miesiące zobowiązania pieniężne przewyższają wartość majątku spółki.
Podkreślenia wymaga również fakt, że aby postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego czy zatwierdzenia układu zostały wydane we „właściwym czasie”, wnioski wszczynające te sprawy powinny zostać złożone nawet z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem. W praktyce przyjęło się więc jednoczesne składanie wniosku restrukturyzacyjnego i wniosku upadłościowego, w celu jak najpełniejszej realizacji wyłączeń z art. 299 k.s.h.
Brak winy członka zarządu w niezłożeniu wniosku o upadłość, restrukturyzację lub zatwierdzenie układu uniemożliwia wszczęcie postępowania z 299 k.s.h.
Obiektywny brak winy jest przesłanką, którą członek zarządu spółki z o.o. może uchylić się od odpowiedzialności wynikającej z art. 299 k.s.h. względem wierzyciela. Polega ona na niezależnych od członka zarządu przyczynach zewnętrznych, do których zaliczyć można m.in. długotrwałą chorobę uniemożliwiającą wykonywanie czynności zarządczych czy niedopuszczenie do informacji dotyczących spółki niezbędnych do podjęcia decyzji w przedmiocie złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego lub układowego. W przepisach prawa brak jest wyliczenia wszystkich przesłanek wyłączających winę. Jedyny warunek to wywołanie w każdym racjonalnym człowieku przekonania, że określona sytuacja faktycznie uniemożliwiła członkowi zarządu prawidłowe kierowanie sprawami spółki.
Przesłanką faktyczną, która wyłącza odpowiedzialność wynikającą z art. 299 k.s.h., jest odwołanie lub ustąpienie ze stanowiska członka zarządu spółki z o.o. w czasie przed powstaniem wierzytelności pomimo braku zmiany wpisu w rejestrze Krajowego Rejestru Sądowego spółki. Wpis wykreślający członka zarządu ze wspomnianego rejestru ma charakter deklaratoryjny – potwierdzający dokonanie uchwały przez wspólników. Wierzyciel nie może zatem domagać się zapłaty, jeśli odwołanie nastąpiło zanim sporna wierzytelność powstała. Wówczas wzywany do zapłaty członek zarządu może uchylić się od odpowiedzialności.
Bez szkody wierzyciela nie ma odpowiedzialności członka zarządu
Pomimo niezgłoszenia wniosku o upadłość, a także wszczęcia postepowania restrukturyzacyjnego lub układowego, członek zarządu spółki z o.o. wciąż może uchylić się od odpowiedzialności względem jej wierzyciela. Warunkiem uniknięcia obowiązku zapłaty jest uznanie, że wierzyciel nie poniósł szkody.
Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że zgodnie z art. 299 § 2 k.s.h. ustalenie braku szkody sprowadza się do wykazania, iż zaspokojenie wierzyciela przedstawiałoby się w identyczny sposób, choćby wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony we właściwym czasie. Szkoda stanowi więc różnicę w potencjale majątkowym spółki, jaka wystąpiła, a do jakiej nie doszłoby, gdyby we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości spółki. Stąd wysokość szkody określa zakres odpowiedzialności członka zarządu.
Podsumowanie
Członek zarządu pomimo konieczności prowadzenia spraw spółki w sposób należyty, w wyjątkowych sytuacjach może uchylić się od obowiązku ponoszenia odpowiedzialności za zobowiązania niewypłacalnej spółki. Jeżeli zastanawiasz się, czy w Twojej sytuacji zachodzi jedna z powyższych przesłanek, skontaktuj się z nami, aby poznać szczegóły.
Potrzebujesz pomocy prawnej
dla swojej firmy?
Skontaktuj się z nami!
Skontaktuj się z nami
Plac Powstańców Śląskich 8/3
53-314 Wrocław
tel: 71 333 90 90
mail: kancelaria@chudzikowski.pl
Kancelaria Chudzikowski S.K.A.
NIP 899-291-43-44
Pl. Powstańców Śląskich 8/3 53–314 Wrocław
Nr konta w Nest Banku 24 2530 0008 2041 1071 5731 0001