Odpowiedzialność podmiotu leczniczego za błędy medyczne — wprowadzenie
Czym jest błąd medyczny?
Błędem medycznym (w tym błędem lekarskim) określa się postępowanie lekarza lub innej osoby z tzw. personelu medycznego (np. ratownika medycznego) wbrew powszechnie przyjętym zasadom wiedzy lekarskiej lub bez należytej staranności przy wykonywaniu czynności medycznych. Podkreślmy, że do błędu medycznego można zaliczyć także zaniechanie jakiegokolwiek działania.
Jeżeli działanie lekarskie przyczyniło się do pogorszenia się stanu zdrowia, pozbawienia pacjenta życia lub uszkodzenia ciała i byłoby możliwe do uniknięcia, gdyby zastosowano się do zasad odpowiadających wiedzy medycznej lub zachowano należytą staranność, możemy mówić o błędzie medycznym (por. np.: B. Popielski, Medycyna i Prawo, PZWL, Warszawa 1968; A. Liszewska, Odpowiedzialność karna lekarza za błąd w sztuce medycznej, „Edukacja prawnicza”, maj 2009, nr 107).
Niektóre rodzaje błędów medycznych
Podmiot leczniczy może odpowiadać prawnie także w przypadku innych błędów medycznych. Warto pamiętać, że nie tylko bezpośredni błąd lekarza jest traktowany przez prawo jako błąd medyczny. Błędem może być także nieprawidłowe zarządzanie jednostką, postawienie błędnej diagnozy, lub też pomylenie pacjentów, na których ma zostać przeprowadzony zabieg. Poniżej przedstawiamy niektóre kategorie błędów medycznych oraz ich przykłady.
Błąd organizacyjny
Ten rodzaj błędów medycznych to nic innego jak nieprawidłowe zarządzanie przez (szeroko rozumiane) osoby kierujące podmiotami leczniczymi. Oznacza to osoby kierujące na przykład klinikami lub prywatnymi gabinetami lekarskimi.
Do błędów organizacyjnych można zaliczyć na przykład zaniedbania w prowadzeniu dokumentacji medycznej. Jest to najbardziej oczywisty, choć nie jedyny, rodzaj błędu organizacyjnego. Innym rodzajem błędów, które mogą doprowadzić do problemów prawnych, są zaniedbania w utrzymaniu higieny i sterylności (powodujące np. zakażenie u pacjenta). Możemy tu również dopisać braki kadrowe czy korzystanie z przestarzałych sprzętów medycznych.
Błąd diagnostyczny
Błąd diagnostyczny to nic innego jak niewłaściwe rozpoznanie stanu zdrowia pacjenta. Jednak błąd diagnostyczny to nie tylko nieprawidłowe zdiagnozowanie choroby. Możemy zaliczyć tu także m.in. zlekceważenie występujących objawów chorobowych. Błędem diagnostycznym jest też uznanie, że pacjent jest zdrowy, pomimo jego choroby, mylna interpretacja badań. Do tej definicji możemy też zaliczyć całkowite zaniechanie wywiadu.
Błąd terapeutyczny
Błędem terapeutycznym nazywamy nieprawidłowy sposób leczenia. Najbardziej rozpoznawalnym błędem tego typu jest przeprowadzenie leczenia pomimo przeciwwskazań. Do tej definicji zaliczymy m.in. pozostawienie pacjenta bez nadzoru po operacji lub zabiegu, niewłaściwe dawkowanie leków lub zastosowanie przestarzałej metody leczenia. Błędem terapeutycznym jest m.in. podanie niewłaściwej dawki leków.
Błąd techniczny
Błąd techniczny to zaniedbanie lub naruszenie powszechnie obowiązujących reguł ostrożności. O takim błędzie możemy mówić np. w sytuacji, w której personel medyczny niepoprawnie zrealizuje decyzję podjętą przez lekarza. Błędem technicznym określimy także sytuację, w której lekarz zostawi w ciele pacjenta ciało obce.
Innym przykładem błędu będzie przypadek, w którym dojdzie do pomylenia tożsamości pacjentów, którzy mają zostać poddani operacji lub zabiegowi. Również zoperowanie nieodpowiedniego organu lub przetoczenie nieodpowiedniej grupy krwi zostanie uznane za błąd techniczny.
Odszkodowanie za błąd medyczny: czego może żądać pacjent lub jego bliski?
Jeżeli na skutek błędu medycznego pacjent dozna szkody, może domagać się od podmiotu leczniczego rekompensaty. W przypadku śmierci pacjenta ze względu na błąd medyczny, z roszczeniem mogą wystąpić jego bliscy. Zależnie od rodzaju i rozległości doznanej szkody, pacjent lub jego bliscy mogą domagać się:
- odszkodowania — czyli rekompensaty za rzeczywiste straty i koszty, jakie przez błąd medyczny poniósł pacjent (lub w przypadku jego śmierci — bliska osoba). Zazwyczaj odszkodowaniem są wydatki na leczenie, leki, rehabilitację, konsultacje lekarskie i opiekę medyczną. Odszkodowanie może także objąć koszty dojazdu do placówek medycznych. Co więcej, może nawet pokrywać zwrot kosztów poniesionych w związku z przekwalifikowaniem się.
- zadośćuczynienia za doznaną krzywdę — jednorazowe świadczenie rekompensacyjne za doznany ból fizyczny i psychiczny (czyli tzw. szkodę niemajątkową). Co ciekawe, wysokość zadośćuczynienia nie jest określona przepisami prawa. Jest natomiast indywidualnie ustalana na podstawie wielu czynników. Zaliczają się do nich: wiek poszkodowanego, stopień oszpecenia, trwałość skutków błędu, długość, bolesność i uciążliwość leczenia oraz stopień niepełnosprawności. Ogólnie rzecz ujmując, zadośćuczynienie powinno odpowiadać rzeczywistemu rozmiarowi szkody.
- renty na zwiększone potrzeby — w przeciwieństwie do zadośćuczynienia, renta jest świadczeniem wypłacanym okresowo. Pacjent może żądać renty, jeśli na skutek błędu medycznego ma on zwiększone potrzeby życiowe. Takimi potrzebami mogą być np.: stosowanie specjalnego odżywiania, zakup leków i środków higienicznych. Renta może być pacjentowi również konieczna dla zapewnienia opieki lub podjęcia stałego prywatnego leczenia albo rehabilitacji.
- renty z tytułu niezdolności do pracy — jak nazwa wskazuje, pacjent może domagać się tej renty, jeśli utracił (choćby częściowo!) zdolność do pracy zawodowej albo rozwoju i awansu zawodowego.
- świadczenia koniecznego na koszty leczenia — co ważne, takie świadczenie jest wypłacane z góry po udowodnieniu przez pacjenta konkretnej potrzeby. Taką potrzebą może być np. zakup sprzętu medycznego lub wykonanie kolejnych operacji i zabiegów.
Odpowiedzialność podmiotu leczniczego za błąd medyczny
Odpowiedzialność podmiotu leczniczego za błąd medyczny może być tzw. odpowiedzialnością organizacyjną opartą na art. 415 i 416 kodeksu cywilnego.
Co to oznacza w praktyce? Jeżeli pacjent lub osoba bliska pacjentowi skierują do podmiotu leczniczego roszczenia mające związek z jego niewłaściwym funkcjonowaniem lub organizacją (i jeżeli takie roszczenia mają podstawę), podmiot leczniczy może być zobowiązany do naprawienia wyrządzonej szkody.
W myśl przytoczonych przepisów każdy, kto z własnej winy wyrządził szkodę, jest zobowiązany do jej naprawienia. Te przepisy dotyczą także jednoosobowych działalności gospodarczych (w postaci gabinetów czy klinik). Ponadto osoba prawna (a więc każdy podmiot leczniczy w formie spółki posiadającej osobowość prawną np. szpital czy klinika) jest zobowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu.
Niezależnie od tego, podmiot leczniczy ponosi również tak zwaną odpowiedzialność zastępczą. Jest to odpowiedzialność za szkody dokonane przez zatrudniony personel. Podstawą prawną w tym wypadku jest art. 430 kodeksu cywilnego.
Ponadto, zgodnie z art. 120 § 1 kodeksu pracy, w przypadku wyrządzenia przez pracownika (przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych) szkody osobie trzeciej zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca (tu: podmiot leczniczy).
Błąd medyczny: jak rozwiązać problem?
Przede wszystkim przed próbą samodzielnego rozwiązania, warto zasięgnąć porady prawnika specjalizującego się w prawie medycznym. W wielu sytuacjach może to zaoszczędzić zarówno czas, jak i pieniądze. Ponadto pozwoli uzyskać bardziej obiektywne spojrzenie na sprawę.
Pamiętaj, że nie każda sprawa związana z błędem medycznym, musi zakończyć się w sądzie. Ważne jednak, by na każdą sprawę spojrzeć indywidualnie i z odpowiednią uwagą. Istnieje szereg czynników, które sprawiają, że z pozoru identyczne sprawy mogą zakończyć się w zupełnie odmienny sposób.
Warto mieć też na uwadze, że kwota wypłacona przez Twojego ubezpieczyciela nie zawsze zadowoli pacjenta lub jego bliskich. W takim wypadku mogą oni zwrócić się bezpośrednio do Ciebie o znacznie większe kwoty. Z doświadczenia wiemy, że ubezpieczyciele, pomimo rozbudowanych działów prawnych, niechętnie wstępują do procesów, które pacjenci wytaczają podmiotom leczniczym. Dlatego tak ważne jest zasięgnięcie porady wyspecjalizowanego prawnika.
Skontaktuj się z nami
Plac Powstańców Śląskich 8/3
53-314 Wrocław
tel: 71 333 90 90
mail: kancelaria@chudzikowski.pl
Kancelaria Chudzikowski S.K.A.
NIP 899-291-43-44
Pl. Powstańców Śląskich 8/3 53–314 Wrocław
Nr konta w Nest Banku 24 2530 0008 2041 1071 5731 0001
Kancelaria Chudzikowski S.K.A. | kontakt: kancelaria@chudzikowski.pl | 2022 © all rights reserved